Ανδρέας Θεοφάνους

25/7/2019

Μακρύς ο δρόμος για ενεργειακά και Κυπριακό

Αναμφίβολα στη σημερινή συγκυρία το Κυπριακό και τα ενεργειακά ζητήματα έχουν εισέλθει σε μια κρίσιμη φάση.  Για την αντιμετώπιση των ζητημάτων αυτών απαιτείται, μεταξύ άλλων, η ευρύτερη δυνατή συναίνεση. Δυστυχώς όμως το εσωτερικό μέτωπο είναι κατακερματισμένο.  Και τούτο παρά το γεγονός ότι η Τουρκία ασκεί αφόρητες πιέσεις σε διάφορα επίπεδα ενώ παράλληλα τίθεται το θέμα της επανέναρξης συνομιλιών με χρονοδιαγράμματα.

Η πολιτική της Τουρκίας στο Κυπριακό παραμένει αναλλοίωτη.  Η Άγκυρα στοχεύει σε μια λύση μέσω της οποίας η Κυπριακή Δημοκρατία θα παραμερισθεί και θα αντικατασταθεί από μια νέα τρικέφαλη κρατική οντότητα που στην ουσία θα είναι προτεκτοράτο της Τουρκίας.  Στη σημερινή συγκυρία η τουρκική πλευρά επικεντρώνεται στον στόχο της συνομοσπονδίας. Η τουρκοκυπριακή ηγεσία ενεργεί σε πλήρη εναρμόνιση με τα κελεύσματα της Τουρκίας.

Η Άγκυρα αμφισβητεί το ενεργειακό πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας και στέλνει το μήνυμα ότι τίποτε δεν λαμβάνει χώρα στην Ανατολική Μεσόγειο χωρίς τη δική της έγκριση ή/και συμμετοχή.  Στην πράξη η Τουρκία αμφισβητεί το 70% της Κυπριακής ΑΟΖ ενώ στο κομμάτι που αναγνωρίζει απαιτεί την ισότιμη συμμετοχή των Τουρκοκυπρίων ακόμα και πριν από τη λύση του Κυπριακού.

Επειδή η Τουρκία είναι μέρος του προβλήματος η συμβολή της είναι απαραίτητη για την επίλυσή του.  Η πρόσφατη δήλωση του Υπουργού Εξωτερικών κ. Νίκου Χριστοδουλίδη σε συνέδριο στην Αθήνα δια της οποίας υπογράμμισε τη σημασία της ενεργειακής και της ευρύτερης περιφερειακής συνεργασίας στην Ανατολική Μεσόγειο με τη συμμετοχή της Τουρκίας αποτελεί ουσιαστικό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση.  Είναι όμως σημαντικό να ανταποδώσει και η Τουρκία.  Στα πλαίσια αυτά το ζητούμενο είναι η Άγκυρα να σεβασθεί τη διεθνή νομιμότητα και να αναγνωρίσει το δικαίωμα ύπαρξης της Κυπριακής Δημοκρατίας.  Ο δρόμος προς αυτή την κατεύθυνση θα είναι μακρύς και εξαιρετικά δύσκολος.

Τα τελευταία χρόνια γίνεται λόγος για την υιοθέτηση μιας πολιτικής κόστους έναντι της Τουρκίας.  Ενώ μια πολιτική κατευνασμού και συνεχούς υποχωρητικότητας δεν εξυπηρετεί τους στόχους μας είναι σημαντικό να κατανοηθεί ότι η πολιτική της δημιουργίας κόστους στην Τουρκία έχει τα όριά της.  Εν ολίγοις ως αποτέλεσμα της ασυμμετρίας ισχύος η Κύπρος δεν μπορεί να καταβάλει την Τουρκία σε αυτό το πεδίο.  Μόνο σε μια ανοικτή ρήξη με μια μεγαλύτερη δύναμη θα υπάρξει ένα τέτοιο ενδεχόμενο, σοβαρό κόστος δηλαδή, για την Τουρκία. Ως εκ τούτου είναι επίσης σημαντικό να έχουμε υπ’ όψιν μας την προοπτική δημιουργίας κινήτρων για την Τουρκία για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που αντιμετωπίζουμε. Υπογραμμίζεται συναφώς ότι η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου αφηγήματος θα συμβάλει στην επανάκτηση της ηθικής υπεροχής της Κυπριακής Δημοκρατίας στη διεθνή κοινότητα με θετικές προεκτάσεις.  Με το ίδιο σκεπτικό σημειώνεται ότι η ανάδειξη ενός πολυδιάστατου ρόλου της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ανατολική Μεσόγειο πρέπει να αποτελεί άμεση προτεραιότητα.  Εννοείται ότι η υλοποίηση του συγκεκριμένου στόχου θα ενισχύσει ποικιλοτρόπως τα ερείσματα της χώρας μας.

Το περιφερειακό και διεθνές περιβάλλον μεταβάλλεται συνεχώς.  Τούτο δεν αφήνει την Κύπρο ανεπηρέαστη.  Η Τουρκία έχει εμβαθύνει τις σχέσεις της με τη Ρωσία ενώ παρά τις τριβές της με τις ΗΠΑ και την ΕΕ δεν έχει υποστεί ουσιαστικό κόστος σε σχέση με τις ενέργειες της στην Κύπρο.  Επιπρόσθετα η ΕΕ δεν έχει μια ολοκληρωμένη γεωπολιτική αντίληψη ούτε και αποτελεί μια ενιαία πολιτική οντότητα.  Τα δεδομένα αυτά θα πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπ’ όψιν κατά τη χάραξη πολιτικής για το Κυπριακό, τα ενεργειακά και άλλα ζητήματα.

Ένα μέρος του πολιτικού κόσμου και της κοινωνίας έχει υψηλές προσδοκίες από μία ταυτόχρονη λύση του Κυπριακού και των ενεργειακών ζητημάτων, αγνοώντας όχι μόνο το χάσμα στις θέσεις μεταξύ των δύο πλευρών αλλά και την τεράστια δυσπιστία.  Είναι σημαντικό η πολιτική να χαράσσεται στη βάση του ορθολογισμού και όχι ιδεολογικών προσεγγίσεων ή/και ψευδαισθήσεων. Έστω και τώρα η πλευρά μας καλείται να αξιολογήσει την προοπτική μιας εξελικτικής προσέγγισης για την επίλυση του Κυπριακού, αποφεύγοντας πορείες που οδηγούν σε οδυνηρές και μη αναστρέψιμες καταστάσεις.  Η συζήτηση αυτής της ιδέας είναι όχι μόνο εφικτή αλλά και επιβεβλημένη ιδίως εν όψει των ευρύτερων τουρκικών σχεδιασμών περιλαμβανομένων των θέσεων για συνομοσπονδία.